“Deprem” anlamındaki adını ilk âyetinden alır. Mushaflarda ve ilk tefsirlerde zelzele’nin yanında zilzâl adıyla da anılmıştır. Buhârî ve Tirmizi’de yer alan rivayetlerden sûrenin sahabenin dilindeki adının izâ zulzilet olduğunu öğreniyoruz.Zelzele sûresi Mekke’de indirilmiştir. Konusu ve üslubu bu konuda hiçbir şüpheye mahal bırakmaz. İbn Mes’ud, İbn Abbas, Mücahid, Katade ve Dahhak’in görüşü de budur. Beğavi, İbn Kesir ve Nîsâbûrî gibi müfessirler de onlara katılmışlardır. Bütünüyle âhireti işleyen sûre, ancak benzerleri olan Kâri‘a, Zâriyât, Tekvîr, İnfitâr, İnşikâk, Ğâşiye, Tekâsür, ‘Âdiyât, Fecr, Nâzi‘ât, Murselât, Nebe’, Kıyâmet, Me‘âric, Hâkka ve Vâkı‘a gibi sûrelerin hizasına konulabilir. Medine’de indirildiği görüşü Ebu Said el-Hudrî olayına dayanmaktadır. Bu sahabi Allah Rasûlü’ne “Büyük küçük her yaptığımı görecek miyim?” diye sorup “Evet” cevabı alınca; “Vay benim halime!” demiş ve Rasulullah onu, Mâide sûresinin 9. âyetiyle teselli etmiştir (İbn Ebi Hatim). Bu rivayet sûrenin iniş zamanını göstermez. Olsa olsa mezkûr âyetin Ebu Said’in bilinç dünyasına indiği zamanı, dahası sahabenin Kur’an’a sürekli inen bir mesaj olarak baktıklarını gösterir.Yılını belirlemek zor olsa da, sûreyi nübüvvetin 4. yılına yerleştirebiliriz. Sûre, Kûfe okuluna göre sekiz, 6. âyeti iki âyet sayan çoğunluğa göre dokuz âyettir.Sûrenin konusu, âhiret ve ilâhî hakkaniyetin tecellisidir. Zımnî mesajı şudur: Ey insan! Allah’tan hiçbir şeyi saklayamazsın! Yeryüzünü paramparça edip içini dışına çeviren Allah’ı atlatamazsın! Yeryüzünü konuşturup ona gerçeği söyleten Allah’ın gücünü bir düşün! Zaten bunu düşünürsen şu hakikati anlarsın: “Kim zerre kadar iyilik yaparsa onu (ilâhî kayıtta) görecektir. Kim de zerre kadar kötülük yaparsa onu (ilâhî kayıtta) görecektir” (7-8).Sûre, olanca kısalığına ve vecizliğine rağmen sekiz noktada vurgu içerir. Bu Kur’an’ın baş döndüren belâgatına çarpıcı bir örnektir. Hedef bellidir: Beşer dilinin tüm imkânlarını muhatabın hidayeti için sebil etmek. Bu ilâhî şefkat karşısında biz insanlara düşen tek şey vardır:Ey merhameti sonsuz olan! Şükürden âciziz!
