Adını 67-73. âyetler arasındaki temsilî kıssadan alır. Bakara “inek” demektir. Bir hadiste “Bakara sûresi” olarak anılır (Müslim, Musâfirîn 212). Allah Rasûlü sûreyi “Kur’an’ın Zirvesi” (Senâmu’l-Kur’ân) olarak adlandırır (Müstedrek).Hicri 1. yılın sonundan itibaren nâzil olmaya başlamıştır. Zira orucu farz kılan âyet bu sûrededir. Hz. Âişe, bu sûrenin indiği sırada Rasulullah’ın hanesinde olduğunu söyler. Onun hicrî 1. yılın Şevval ayında gelin olup dokuz yılını Rasulullah’la geçirdiğini biliyoruz. Bakara’yı Medine’de indirilen ilk sûre sayanlar çoğunluktadır. İniş süreci en az beş yıl sürmüştür. Bu süreyi altı, hatta hac âyetlerinden dolayı sekiz yıla çıkarmak mümkündür. İbn Abbas’tan nakledilen iki görüşten birine göre 281. âyet Kur’an’dan son inen âyettir ve Veda Haccı’nda inmiştir. İlk nüzûl tertipleri sûreyi Mutaffifin-Enfâl arasına yerleştirirlerse de, bu yer pek isabetli görünmemektedir.Fâtiha’daki “Bizi yönelt dosdoğru yola” çağrısına cevap bu sûrenin ilk âyetiyle verilir. Yine Fâtiha’nın sonundaki “gazaba uğrayanlar”a, Yahudileşen İsrailoğulları ve Yahudileşme süreci, bu sûrede örnek olarak sunulur.Kur’an’ın en uzun sûresi olan Bakara, aynı zamanda Kur’an’ın fihristi niteliğindedir. “Yedi uzun” sûreden birincisidir. Mushaf’ta Fâtiha’dan hemen sonra yer alması uzunluğundan dolayı değil, içeriğinden dolayıdır. 116 âyetini İsrâiloğullarının Yahudileşme macerasına ayırarak, bu ümmeti bekleyen en büyük tehlikeye dikkat çeker. 6 ve 7. âyetleri hariç, tamamıyla inanan ya da inanmış görünenlere seslenir. Mü’minlere ilişkin beş, kâfirlere ilişkin iki, münafıklara ilişkin on sekiz âyetin ardından Âdem-İblis kıssası anlatılır. Kıssanın tarafları olan Âdem günahını itiraf edip adam olmanın sembolü, İblis günahını savunup şeytan olmanın sembolüdür. Bir diğer kıssa Musa ve İsrailoğullarıdır. Sûrede kıssaları anlatılan Âdem ve Musa arasında ortak bir yön vardır: Birincisi ilâhî yasağı çiğneyerek günah işler ve tevbe edip yitirdiği cenneti yeniden bulur, ikincisi elinden bir kaza cinayeti çıkar ve tevbesi ona bir “yed-i beyzâ” kazandırır. Sûrede ağırlıklı tema beş kelimeyle özetlenebilir: 1. İtikad. 2. Samimiyet. 3. İbadet. 4. Nübüvvet. 5. Yahudileşme. Sûrede erdemin dört dörtlük bir tanımı yapılır (177). Gerçek erdemin tüm vahiylerin kaynağındaki hakikat olduğu vurgulanır. Sûrede, İslâm’ın ahlâk sistemi bir dip akıntısı gibi her âyetin altından akar. Bu ahlâk sistemini toplumda yerleştirmek ve korumak için konulan kurallar sayılır.
