Mâide “sofra” anlamına gelir. 112-114. âyetler arasında nakledilen Havarilerin Hz. İsa huzurunda dile getirdikleri arzu, sûreye isim olmuştur. Rivayetlere bakılırsa bu ismi daha sahabe zamanında almış görünmektedir (İbn Hanbel). ‘Ukûd ve Munkıze adıyla da anılmıştır.Sûre, Medine döneminde Hudeybiye anlaşmasından sonra nâzil olmuştur. Nüzûl yılı veya yılları tartışmalıdır. Hz. Osman ve İbn Abbas tertiplerinde sonlarda yer alır. Fakat sûrenin Yahudilerle ilgili bölümleri (42-71) özellikle de 42-50 arası pasajlar çok yoğun bir Müslüman-Yahudi ilişkisinin varlığını gerektirir. 10. yılda böyle bir ilişkiden söz edilemez. Aynı şey Münafıklar ve onlarla ilgili âyetler için de geçerlidir. Bu yüzden Cabir b. Zeyd tertibindeki (Ahzab-Mumtehane) yeri daha isabetlidir (İbn Âşûr). 42-71 arasındaki pasajlar ile Mü’minlerle Yahudiler arasında Hicret’in ardından akdedilen Medine Vesikası arasındaki benzerlik dikkat çekicidir. Eğer bu veriyi esas alırsak, sûreyi hicretin ardına yerleştirmek gerekir. Fakat bu duruma, çok daha sonraki yılları işaret eden sûrenin diğer pasajları mani teşkil eder.Sûrenin bütününün tek celsede inmediği kesin. Girişte uyguladığımız kriterler de bunu teyit eder. Hz. Âişe ve İbn Ömer’e nisbet edilen rivayete göre son sûredir. Rebi’ b. Enes’e göre Veda Haccı’nda inmiştir. Esma bt. Yezid Mina’da indiğini söyler. Mücâhid’e göre 3. âyetin son yarısı Mekke’nin fethinde, daha başkalarına göre ise Veda Haccı’nda inmiştir. Aynı âyetin son indirilen âyet olduğu yaygın bir kabul görmüştür.Mâide sûresi kurallar ve sınırlar sûresidir. Kurtubî, yalnızca bu sûrede geçen 19 farz tesbit ettiğini söyler. Sûrenin maksadı, insana kontrollü ve kurallı yaşama disiplini kazandırmaktır. Zira, bir sınır yoksa hiç sınır yoktur.Sûre, Allah-kul arasındaki sözleşmelere sadâkat gösterme talimatıyla başlar. Helâl ve haram gıdanın sınırları çizilir. Zira, insan yedikleridir. Haccın sembolleri hatırlatılır. İçki, kumar, fal okları gibi cahiliyye kalıntıları temizlenir. Abdest, gusül ve teyemmüm ile temizlik ilâhî talimatın konusu olur. Kısas, şahitlik, yemin, keffaret gibi hususlarda konulan kuralların tümü de tek bir hususu hedefler: Adâlet. Yahudi, Hıristiyan ve münafıklardan söz eden âyetlerin hepsi de tevhide daveti amaçlar. Sûrenin zirvesi 3. âyettir: “Bugün dininizi sizin için kemale erdirdim ve size olan nimetimi tamamladım ve sizin için din olarak İslam’ı / Allah’a teslimiyet yolunu benimsedim.” Allah’ın ahdine sadâkatle başlayan sûre, Allah’ın azametiyle son bulur.
